Bir davranış yapılmadan önce o davranışın yapılış amacı (niyeti) önemlidir. Buradaki niyet sadece ödeve uygun olarak, amacı kendisi için olan salt iyiyi (niyeti) gerçekleştirmektir. Salt iyi yasaya uygun olandır. Kant'ın bu düşüncesine ödev ahlakı (iyi niyet ahlakı) denir.
Immanuel Kant, 18. yüzyıl Alman felsefesinin önde gelen isimlerinden biridir ve ahlak felsefesi alanında önemli katkılarda bulunmuştur. Kant'ın ahlak anlayışı, insanların eylemlerini etik ilkeler ve evrensel ahlaki yasalar temelinde değerlendirmeyi önerir. Bu yaklaşım, pratik hayatta birçok farklı durumda uygulanabilir ve insanların doğru eylemler gerçekleştirmelerine rehberlik edebilir.
Kant'ın ahlak anlayışının temelini, kategorik ahlak yasası olarak bilinen prensip oluşturur.
Bu prensibe göre, insanlar eylemlerini gerçekleştirirken, davranışlarını evrensel olarak kabul edilebilir ahlaki yasalarla uyumlu hale getirmelidirler. Kant'a göre, eylemlerimiz sadece ahlaki olarak doğru veya yanlış olabilir; çünkü bu, insanın ahlaki bilincinin temelidir.
Kant'ın ahlak anlayışının pratik uygulamasını anlamak için, birkaç örnek inceleyebiliriz:
1. Yalan söyleme durumu: Kant'a göre, yalan söylemek, evrensel olarak kabul edilebilir bir ahlaki ilkeye aykırıdır. Örneğin, bir iş görüşmesinde adaylar genellikle kendilerini daha cazip göstermek için gerçek dışı bilgiler verebilirler. Ancak, Kant'a göre, bu tür bir davranış ahlaki olarak yanlıştır çünkü yalan, insanlar arasındaki güven ilişkisini zayıflatır ve evrensel olarak kabul edilebilir bir ahlaki yasa ile uyumlu değildir. Kant
- a-Yalan söylemeliyim Bu ahlaki önermenin evrensel ve zorunlu olma imkanı var mi ? Hayır yok
- b- Yalan söylememeliyim Bu ahlaki önermenin evrensel ve zorunlu olma imkanı var mı? Evet var
- c-Adil bir toplum istiyorsak , yalan söylememeliyiz Bu önerme koşula bağlı olduğundan ahlaki değildir . Ahlaksız bir önerme demiyor ama ahlaki bir önerme olmaz diyor . Zira ahlak koşula bağlı olamaz
2.Başkalarına yardım etme durumu: Kant'a göre, başkalarına yardım etmek evrensel olarak kabul edilebilir bir ahlaki ilkedir çünkü insanlar arasındaki dayanışma ve empati duygusunu güçlendirir. Örneğin, bir sokakta birinin düşmesi durumunda, Kant'a göre, etik olarak doğru olan şey o kişiye yardım etmektir. Bu, başkalarına yardım etmenin, insanlar arasında evrensel olarak kabul edilebilir bir ahlaki yasaya uygun olduğunu gösterir. Yine Kant’a göre; acıdığı için yardım eden, ağladığı için emzik veren, saygın olmak için çok çalışan, yalancı olarak yaftalanmamak için doğruyu söyleyen insanların hiçbiri ahlâka uygun davranmamaktadırlar. Burada -dığı için, -mak için, -mek için eklerinde sorun vardır. Kant için ahlaki bir eylemin kabul edilebilir yegane gerekçesi bir görev anlayışı olabilir.
3.Adalet ve eşitlik durumu: Kant'ın ahlak anlayışı, adalet ve eşitlik ilkelerine de önem verir. Örneğin, bir işyerinde işe alım sürecinde, her adayın eşit ve adil bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Kant'a göre, insanlar arasında adalet ve eşitlik sağlamak, evrensel olarak kabul edilebilir bir ahlaki ilkedir ve bu ilkeye uygun davranışlar sergilemek, ahlaki bir zorunluluktur.
Bu örnekler, Kant'ın ahlak anlayışının pratik hayata nasıl uygulanabileceğini göstermektedir. Kant'ın ahlaki ilkeleri, insanların davranışlarını değerlendirmek ve doğru eylemler gerçekleştirmek için rehberlik eden evrensel ahlaki yasalara dayanır. Kant'ın eylemin sonuçlarından ziyade, eylemin gerekçelerine bu kadar fazla odaklanmasının sebeplerinden biri, onun bütün insanların ahlaklı olabileceğine inanıyor olmasıdır. Bir çıkar, bir menfaat, bir kazanç unsuru olduğu sürece, söz konusu olan, asla bir ahlâk olamaz...Bu şekilde, Kant'ın ahlak anlayışı, insanların etik sorunlarla karşılaştıklarında nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda bir çerçeve sunar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder